Sites & portals σχετικά με τα κοχύλια των ελληνικών θαλασσών ή και γενικώτερα, τα οποία συστήνω σε κάθε ενδιαφερόμενο :
- idscaro.net/sci/04_med, η εξαιρετικής ποιότητας «μεσογειακή» ιστοσελίδα από τον Olivier Caro και τους συνεργάτες του, μέρος ευρύτερης εργασίας τους, με πολλές αναφορές και στον ελληνικό χώρο.
- malacopics.nl, πληρέστατη photo-gallery του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Ρόττερνταμ, επίσης υψηλής ποιότητας, με πολλά κοχύλια από την Μεσόγειο (μεταξύ αυτών και άφθονα ελληνικά).
- conchigliedelmediterraneo.it, αρκετά καλό, πλήρες και λεπτομερειακής περιγραφής site των G. & M. Arduino, A. & S. Nappo και συνεργατών, με κάποια έμφαση στην Κεντροδυτική Μεσόγειο.
- conchology.be, ευρύτατο, παγκόσμιας εμβέλειας, φωτογραφικό site των G. & P. Poppe, για όλα τα μαλάκια (αν και περιορισμένης πρόσβασης πλέον, με αρκετές ατέλειες, ανακρίβειες και ελλείψεις, που περιέχει όμως, μεταξύ άλλων, και την υψηλού επιπέδου και πλήρως αξιόπιστη συλλογή του παλαιού συλλέκτη Eddie Hardy).
- gastropods.com, ομοίως παγκόσμιας εμβέλειας site ειδικευμένο στα θαλάσσια γαστρόποδα (κυρίως) - εξαιρετική δουλειά του Eddie Hardy -, το οποίο πλέον είναι προσβάσιμο μόνο μέσω του προηγουμένου conchology.be, σε ξεχωριστή ενότητα.
- seaslugforum.net, πολύ καλό & χρήσιμο site (και, τέως, forum), αυστραλέζικο με «ψυχή» τον Bill Rudman, που δυστυχώς έπαψε - προσωρινά, ελπίζω - να ανανεώνεται από το 2010, ειδικευμένο στα Heterobranchia (όπως οι λαγοί της θάλασσας, τα γυμνοβράγχια, τα μπουλλόμορφα κλπ).
- europe-aliens.org, επίσης χρήσιμο site (αν και δυσπρόσιτο κατά τα τελευταία έτη) του προγράμματος DAISIE (από τα αρχικά των Delivering Alien Invasive Species Inventories for Europe), που ειδικεύεται στην καταγραφή της εισβολής ξενικών ειδών (π.χ. λεσσεψιανών) στον ευρωπαϊκό χώρο.
- mollusks.at, πολύ καλό site του, γερμανικής καταγωγής, αυστριακού Robert Nordsieck, γενικά περί μαλακίων.
- eol.org, site της Encyclopedia Of Life, παγκόσμιας εμβέλειας κατάλογος όλων των ειδών, πολύ χρήσιμος (παρά τις όποιες ατέλειες) για τον εντοπισμό τους, με φωτογραφίες και χάρτες.
- marinespecies.org, site του WoRMS (World Register of Marine Species), και
- marbef.org, site του ERMS (European Register of Marine Species) - τμήμα του WoRMS για την Ευρώπη - , κατάλογοι όλων των ειδών της θαλάσσιας ζωής, συνοδευόμενοι από τους κωδικούς Aphia ID, μοναδικούς για το κάθε είδος.
- rkapeller.eu, εξαιρετικό site & database του Rudolf Kapeller, παρά τις αναπόφευκτες ελλείψεις και ανακρίβειες, για την ταυτοποίηση των ευρωπαϊκών κοχυλιών (σχετικώς δύσχρηστο όμως, εκτός και άν χρησιμοποιηθεί σε συνδυασμό με τα marbef.org & malacopics.nl).
- species-identification.org, από το Marine Species Identification Portal (ή του "διαδόχου" του Macrobenthos of the North Sea - Mollusca), του χρησιμότατου και περιγραφικότατου καταλόγου, του συνδεδεμένου με τoυς προηγούμενους θεσμικούς οργανισμούς, για την ταυτοποίηση των διαφόρων ειδών.
- somali.asso.fr, πολύ καλό site από τον J. Le Renard κ.α., βάση δεδομένων της CLEMAM (Check List of European MΑrine Mollusca) με τα αποδεκτά μέχρι σήμερα θαλάσσια μαλάκια, εκ των ιδρυτικών δημιουργών του ERMS.
- τέλος, πολύ χρήσιμες είναι δημοσιευμένες μελέτες για μεμονωμένα είδη ή και ολόκληρα γένη & οικογένειες, όπως για παράδειγμα σε διάφορα δελτία του Bolletino Malacologico (σχετικά με τα Pyramidellidae κλπ.) ή στην ResearchGate, καθώς και στο ημέτερο Journal of Biological Research - Thessaloniki (σχετικά με τα Raphitomidae κλπ.). Ακόμη λίγα ενδεικτικά από τα πάμπολλα sites, τα σχετικά με μαλάκια & κοχύλια, όπως τα femorale.com.br, seashell-collector.com, medslugs.de, conchylinet.com, verderealta.it, nature22.com, fotoconchigliemediterraneo.com (του Ennio Squizzato, δημιουργού πρωτότυπης μεθόδου για εξαιρετικής ποιότητας φωτογραφίες, το οποίο σταμάτησε -ελπίζω προσωρινά- να είναι προσβάσιμο), bagniliggia.it/wmsd, opistobranquis.info/en, doris.ffessm.fr, κλπ. Σημειώνεται εδώ ότι αρκετά από τα ιδιωτικά sites που αναφέρθηκαν παραπάνω ασχολούνται και με την προώθηση του εμπορίου των κοχυλιών (μέσω πωλήσεων ή/και δημοπρασιών), πράγμα τελείως αδιάφορο, ίσως και για άλλους εκτός από μένα, πλήν όμως σύνηθες και αποδεκτό μεταξύ των περισσότερων συλλεκτών.
Οσον αφορά στη σχετική με κοχύλια βιβλιογραφία, περιορίζομαι στην παράθεση των ακόλουθων λίγων τίτλων :
- ΚΟΧΥΛΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΑΛΑΣΣΕΣ (SHELLS FROM THE GREEK SEAS), Ελληνική & Αγγλική έκδοση, αντίστοιχα, 1994 (1η) / 2007 (επανέκδοση) & 2001 (engl.), των Marianne Delamotte & Εύης Βαρδαλά-Θεοδώρου, από το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας. Πρωτοπόand Octopusesρα για την σύγχρονη Ελλάδα έκδοση, αν και κάπως ξεπερασμένη πλέον, με αρκετές ελλείψεις (και σφάλματα), αλλά πάντα πολύ χρήσιμη.
- ΤΑ ΚΟΧΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ / THE SEA SHELLS OF GREECE, του Θανάση Μανούση, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη ΑΕ, Θεσσαλονίκη 2012. Δίγλωσση έκδοση, αρκετά πλήρης και λεπτομερειακή, με εξαιρετικές φωτογραφίες, προϊόν αναμφίβολα σκληρής & μακρόχρονης εργασίας, που αδικείται από τα αρκετά λάθη και τις ανακρίβειες, αποτέλεσμα προφανώς της έλλειψης επαρκούς επιμέλειας. Παρά ταύτα συστήνεται ως το καλύτερο μέχρι σήμερα βιβλίο για τον ελληνικό χώρο.
- ΣΤΑ ΚΡΥΦΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΝΩΝ ΜΑΣ ΒΥΘΩΝ, του Κάρολου Βράτιτς, εκδόσεις Καστανιώτη, ΑΘΗΝΑ 1997, μια προσωπική και αρκετά λυρική ματιά ενός σημαντικού ανθρώπου, αφοσιωμένου στην έρευνα των ελληνικών θαλασσών.
- Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΟΧΥΛΙ, του Paul Valery, εκδόσεις Ινδικτος, 2005, για μιά άλλη, ποιητική, και όχι μόνο, διάσταση του θέματος «κοχύλια», και τέλος,
- The Octopus and the Evolution of Intelligent Life, του Peter Godfrey-Smith, καθώς και A Surprising Exploration into the Wonder of Consciousness, του Sy Montgomery, δύο βιβλία για την θαυμαστή ζωή, την εξυπνάδα και την συνειδητότητα (σε σύγκριση με την αντίστοιχη ανθρώπινη) των αξιοσέβαστων χταποδιών.
- Σχετικά με τα τελευταία, βλέπε το εξαιρετικό - βραβευμένο με Oσκαρ καλύτερου ντοκυμαντέρ 2021 - φίλμ "My octopus teacher", σε σκηνοθεσία των Pippa Ehrlich & James Reed, δημιουργίας και παρουσίασης από τον νοτιοαφρικανό παραγωγό Craig Foster, πάνω στη σχέση του τελευταίου ως δύτη-ερευνητή κοντά στο Cape Town, με ένα θηλυκό χταπόδι, μέχρι τον φυσικό θάνατο της "ηρωίδας" μετά την γέννηση των αυγών της, καθώς και το ζωγραφικό έργο του Katsushika Hokusai (1760 - 1849), The Dream of the Fisherman's Wife (ή Girl Diver and Octopuses), ένα δείγμα της γιαπωνέζικης παραδοσιακής ερωτικής τέχνης shunga (στην οποία το χταπόδι συνδέεται με την ηδονή και τον θάνατο), για μία διαφορετική (σεξουαλική & γυναικεία) διάσταση της σχέσης ανθρώπου και χταποδιού !
Σαν γενική παρατήρηση πάντως ισχύει ότι οι εκδόσεις βιβλίων για τα κοχύλια στην Ελλάδα είναι ελάχιστες. Κάπως περισσότερες υπάρχουν στο διεθνή χώρο σχετικά με τα κοχύλια της Μεσογείου ή γενικώτερα της Ευρώπης.